Burn-out

Binnen de instromers in de WAO staat de categorie ‘psychische aandoeningen’ met stip bovenaan, met meer dan 30% van alle mensen die in de WAO zitten. Het merendeel van deze groep valt uit op hun werk als gevolg van vermoeidheid en stress. Wanneer de werkdruk en de hoeveelheid stress gedurende langere periode voortdurend te hoog is in combinatie met te weinig ontspanning, kunnen mensen in een burn-out geraken.

Wat is stress?

Stress is net als angst een verdedigingsmechanisme van het lichaam. Het brengt je lichaam in staat van opperste paraatheid: de hartslag gaat omhoog, spieren spannen zich aan en de ademhaling wordt sneller en dieper. Deze spanning is nodig om snel te kunnen reageren in noodsituaties. Wanneer er bijvoorbeeld een kind voor de auto loopt, moet je snel op de rem kunnen trappen. Die spanning zorgt tevens voor betere concentratie en alertheid, bijvoorbeeld wanneer je een moeilijk examen hebt of een grote opdracht op je werk. Deze vorm van stress hebben we nodig om in het dagelijks leven te functioneren en is dan ook niet ongezond voor ons. Zonder deze stress zouden we niet kunnen functioneren als mens.

Soms is deze stress niet functioneel, maar juist nadelig voor jezelf. Wanneer je bijvoorbeeld voor een rood stoplicht of in de file staat te wachten terwijl je haast hebt, kun je je gestresst voelen. Maar deze stress helpt je niet om sneller op je werk te komen. Nu zul je van vaak in de file staan geen burn-out krijgen. Wanneer je gedurende langere tijd werkt onder een te hoge werkdruk en teveel spanningen thuis, zonder dat daar voldoende ontspanning bij komt kijken, is de stress niet langer functioneel meer en ongezond. Het veroorzaakt overbelasting en uitputting. In het ergste geval kan dat leiden tot een burn-out.

Wat is burn-out?

Burn-out is een uitputtingsreactie van het lichaam en de geest op een (jaren)lange periode van ‘werkstress’. De accu raakt steeds verder leeg, zonder dat hij voldoende opgeladen wordt. Avond na avond kom je vermoeid thuis van je werk en je begint de volgende dag met dezelfde vermoeidheid. Het is niet meer dan logisch dat je lichaam dan opeens ‘stop’ zegt. Het geeft je een duidelijk signaal dat het genoeg is geweest, dat je lichaam en geest de stress niet langer aankunnen. Van de ene op de andere dag kun je je bed niet meer uitkomen en heb je al moeite om de trap af te lopen. Je bent letterlijk en figuurlijk ‘uitgeblust’. Op dat punt ben je gedwongen om te stoppen met werken. Dát punt noemen we burn-out. Andere klachten die komen kijken bij een burn-out zijn geheugen- en concentratieproblemen, slaapproblemen, gespannenheid, piekeren, somberheid en pijnklachten zoals hoofdpijn, spierpijn en maagpijn. Er kan sprake zijn van boosheid en woede naar de werkgever of naar collega’s toe. Er is vaak sprake van een gevoel van falen. Falen op het werk, maar ook falen als persoon. Voor mensen die een burn-out hebben is het vaak de eerste keer dat ze in aanraking komen met hulpverleners, daarvoor hebben ze altijd goed gefunctioneerd. Dat kan op zichzelf al een gevoel van falen met zich meebrengen.

Veel mensen met een burn-out geven aan dat er al eerder signalen van uitputting waren, maar dat ze deze genegeerd hebben. Vooral het constant moe thuis komen, moe naar het werk gaan en geen zin meer in het werk hebben, zijn vroege signalen van burn-out. Veel mensen zeggen ook dat ze thuis problemen kregen in de relationele sfeer, concentratieproblemen, vergeetachtigheid en prikkelbaarheid.

Oorzaak

Er is geen eenduidende oorzaak te vinden voor burn-out. Wat we wel weten, is dat burn-out op zichzelf niet erfelijk bepaald is. Wat wel erfelijk bepaald is zijn persoonskenmerken, die wel ten grondslag kunnen liggen aan een burn-out. Binnen de huidige wetenschappelijke theorieën zijn er drie mogelijke verklaringen gevonden voor het ontstaan van een burn-out.

Persoonskenmerken. Perfectionisme, vooral het constant te hoge eisen aan jezelf stellen zonder dat je daar aan kunt voldoen, kan veel stress opleveren. Moeite om nee te zeggen, gebrek aan vaardigheden als tijdsplanning en subassertiviteit kunnen ook factoren zijn die bij kunnen dragen aan overbelasting.
Werkinhoud. Het werk bevalt niet meer, de taken zijn onduidelijk, de baas stelt te hoge eisen of het toekomstperspectief is onzeker. Met de huidige financiële recessie is dit momenteel een van de belangrijkste oorzaken.
Werksfeer. Er is onvoldoende afstemming tussen jou en het team, er zijn conflicten, de sfeer is onprettig, je krijgt onvoldoende voldoening of er wordt getreiterd en gepest.

Behandeling

Burn-out moet niet worden verward met depressie. Bij depressie staat vooral de sombere stemming op de voorgrond, bij burn-out de oververmoeidheid en overspannenheid. Anti-depressiva zijn dan ook geen oplossing voor een burn-out. Psychologische behandeling daarentegen kan veel verschil maken. Samen met de therapeut wordt uitgezocht welke factoren bij jóu tot een burn-out hebben geleid en hier wordt in de behandeling op ingespeeld, mede gebruikmakend van onderdelen uit de cognitieve gedragstherapie. Wanneer je geen hulp zoekt en je gaat na een aantal weken weer aan het werk, is er een grote kans op terugval. De oorzaak is namelijk nooit aangepakt.