Syndroom van Gilles de la Tourette
Het syndroom van Gilles de la Tourette (GTS) is een neuro-psychiatrische aandoening. Het wordt gekenmerkt door tics: abrupte, ongecontroleerde, niet functionele en zich herhalende bewegingen en/of geluiden. Voorbeelden hiervan zijn: Bewegingstics (motorische tics):
- Knipperen met de ogen
- Wegdraaien met de ogen
- Neus optrekken
- Met het hoofd schudden
- Een grimas trekken
- Schouders optrekken
- Bewegingen in ledematen
Geluidstics (vocale tics):
- Schrapen van de keel
- Kuchen
- Knorren
- Grommen
- Klakken met de tong
- Sisgeluiden
- Zinloze woorden/kreten uiten
- Schelden/vloeken (de meest bekende vorm van GTS)
Daarnaast is er nog een onderscheid tussen enkelvoudige tics of complexe tics. Complexe tics kunnen bestaan uit meerdere bewegingen/geluiden tegelijkertijd, of meer doelgericht lijkende bewegingen, zoals een huppelsprong maken, iemand nazeggen, dingen aanraken.
Oorzaak
Door veelvuldig onderzoek wordt nu aangenomen dat het veroorzaakt is door een verandering in de genen, er is hier echter weinig duidelijkheid over. GTS begint vaak op een leeftijd tussen de vier en elf jaar. Tegenwoordig denkt men dat tic-bewegingen niet slechts simpele, willekeurige bewegingen of geluiden zijn. Het is een onderdeel van een groter geheel van gebeurtenissen. Zo kan er voorafgaand aan een tik sprake zijn van een zogenaamde ‘sensorische tic’, zoals lichamelijke sensaties; druk, kriebel, warmte of koude. Deze sensaties geven een onaangenaam gevoel, de tic-beweging kan ervoor zorgen dat het onaangename gevoel voor korte tijd verdwijnt. Wanneer het gevoel weer terugkomt, zal de tic zich dus herhalen.
GTS komt meer dan eens voor in combinatie met andere psychische stoornissen, zoals ADHD, OCS en PDD-NOS.
Behandeling
GTS is momenteel niet te genezen. Wel kunnen de symptomen sterk verminderd worden met behulp van medicatie en/of therapie.
Medicatie
In de onderzoekswereld is er nog geen ‘perfect’ werkend medicijn gevonden tegen GTS. Momenteel is er dan ook veel verschil in de medicatie die wordt uitgeschreven. De meest voorkomende medicatie komen uit de groepen klassieke antipsychotica, atypische antipsychotica, clonidine en antidepressiva. Deze medicatie werkt rechtstreek in op de hersenen en heeft veel bijwerkingen. Vaak is het een kwestie van zoeken en uitproberen om een goed evenwicht te vinden tussen de verschijnselen van GTS en de bijwerkingen.
Hersenstimulatie
Hersenstimulatie wordt slechts ingezet wanneer GTS zodanig ernstig is dat het dagelijks leven ernstig verstoord wordt en medicatie en therapie geen voldoende effect hebben. Bij hersenstimulatie worden door middel van een chirurgische ingreep elektroden geplaatst in de hersenen.
Therapie
De therapie bij GTS bestaat uit psychoeducatie en gedragstherapie. Psychoeducatie is uitgebreide informatie over GTS. Begrip is namelijk de eerste stap naar verbetering van de symptomen. Acceptatie van het feit dat GTS ongeneselijk is, is tevens een belangrijk onderdeel van de psychoeducatie. Bij gedragstherapie kunnen twee verschillende technieken gebruikt worden:
- Tics worden bewust opgewekt, zodat gewenning op kan treden.
- Gewoonteomkering: de tegengestelde spiergroepen worden geactiveerd zodat de tic tegengegaan wordt.